Zarządzanie kosztami energii jest jednym z filarów stabilności finansowej i konkurencyjności na współczesnym rynku. Każda złotówka zaoszczędzona na zużyciu prądu, ciepła czy paliw bezpośrednio przekłada się na wynik finansowy firmy. Dla dużych przedsiębiorstw w Polsce, systematyczna analiza i optymalizacja tego obszaru to nie tylko dobra praktyka biznesowa, ale również precyzyjnie zdefiniowany obowiązek prawny. Mowa o audycie energetycznym przedsiębiorstwa – procedurze, która, choć narzucona przez ustawodawcę, stanowi potężne narzędzie do identyfikacji oszczędności i zwiększenia rentowności. W tym artykule wyjaśniamy, kto podlega obowiązkowi, jakie są jego ramy prawne oraz jakie korzyści płyną z jego profesjonalnego przeprowadzenia.
Głównym aktem prawnym regulującym kwestię audytów jest Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 711). Przepisy te implementują dyrektywy Unii Europejskiej, mające na celu zwiększenie efektywności wykorzystania energii w krajach członkowskich. Ustawa nakłada na określone podmioty konkretne obowiązki, których celem jest systematyczna poprawa gospodarki energetycznej.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 ww. ustawy, obowiązek cyklicznego przeprowadzania audytu energetycznego spoczywa na dużym przedsiębiorcy. Definicję dużego przedsiębiorcy odnajdujemy w Ustawie z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Obowiązek dotyczy przedsiębiorcy, który co najmniej w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
- zatrudniał średniorocznie co najmniej 250 pracowników, lub
- osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro, oraz sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro.
Co istotne, przedsiębiorca posiadający certyfikowany system zarządzania energią (np. ISO 50001) lub system zarządzania środowiskowego (EMAS) jest zwolniony z obowiązku przeprowadzania audytu, pod warunkiem że w ramach tych systemów przeprowadzono audyt energetyczny przedsiębiorstwa.
Celem audytu energetycznego przedsiębiorstwa nie jest sama kontrola, lecz przeprowadzenie szczegółowej analizy, która wskaże konkretne i opłacalne ekonomicznie możliwości zmniejszenia zużycia energii. Zgodnie z art. 37 ust. 2 ustawy, audyt musi spełniać następujące warunki:
- Reprezentatywność danych: musi być przeprowadzony na podstawie aktualnych, reprezentatywnych, mierzonych i możliwych do zidentyfikowania danych dotyczących zużycia energii.
- Kompleksowy przegląd: powinien zawierać szczegółowy przegląd zużycia energii w obszarach, które odpowiadają łącznie za co najmniej 90% całkowitego zużycia energii przez przedsiębiorstwo.
- Szeroki zakres analizy: przegląd musi obejmować zużycie energii w:
- budynkach lub zespołach budynków,
- instalacjach przemysłowych i procesach technologicznych,
- transporcie.
Raport z audytu powinien zawierać wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz ocenę ich opłacalności ekonomicznej i możliwej do uzyskania oszczędności energii.
Przedsiębiorca zobowiązany jest do przeprowadzania audytu energetycznego cyklicznie, co 4 lata. Po jego przeprowadzeniu, w terminie 30 dni od dnia jego zakończenia, należy zawiadomić o tym Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE). Zawiadomienie, którego wzór dostępny jest na stronie URE, musi zawierać informację o możliwych do uzyskania oszczędnościach energii wynikających z przeprowadzonego audytu. Dane związane z audytem należy przechowywać przez 5 lat do celów kontrolnych. Niedopełnienie ustawowego obowiązku wiąże się z dotkliwymi sankcjami finansowymi. Zgodnie z art. 39 ust. 1 i 2 ustawy, Prezes URE może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości do 5% jego przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Taka sankcja stanowi realne ryzyko finansowe, motywując do terminowego realizowania obowiązku.
Chociaż audyt jest obowiązkiem prawnym, jego wyniki stanowią fundamentalną wartość dla zarządu firmy. Profesjonalnie przeprowadzona analiza to nie tylko spełnienie formalności, ale przede wszystkim inwestycja w przyszłość przedsiębiorstwa. Główne korzyści z przeprowadzenia audytu:
- Identyfikacja strat energii: precyzyjne wskazanie, gdzie i w jaki sposób firma traci energię, od nieefektywnych procesów produkcyjnych, przez straty ciepła w budynkach, po nieoptymalne zarządzanie transportem.
- Redukcja kosztów operacyjnych: rekomendacje zawarte w audycie przekładają się na konkretne oszczędności finansowe, obniżając rachunki za energię elektryczną, ciepło czy paliwa.
- Zwiększenie konkurencyjności: Niższe koszty operacyjne pozwalają na oferowanie bardziej konkurencyjnych cen produktów i usług.
- Wzmocnienie wizerunku i ESG: działania pro-efektywnościowe budują wizerunek firmy odpowiedzialnej społecznie i dbającej o środowisko, co jest coraz ważniejsze w relacjach z klientami i inwestorami (ESG).
Podstawa do dalszych działań: audyt jest często punktem wyjścia do ubiegania się o dofinansowania na inwestycje proekologiczne, np. w ramach programu „Białe Certyfikaty”.
Obowiązkowy audyt energetyczny to złożony proces, który w rękach świadomego zarządu staje się dźwignią do optymalizacji i budowania przewagi rynkowej. Należy jednak podkreślić, że aby procedura ta przyniosła realne korzyści opisane w artykule, audyt musi zostać wykonany w sposób rzetelny i dogłębny. Tylko wtedy staje się on czymś więcej niż tylko dokumentem wymaganym przez prawo.
W Optima RES podchodzimy do tego zadania jak profesjonaliści, gwarantując wykonanie audytu, który rzeczywiście identyfikuje możliwe do wdrożenia oszczędności energii. Patrzymy kompleksowo na wszystkie aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa, a naszą szczególną uwagę skupiamy na analizie energochłonnych procesów technologicznych, które często kryją największy potencjał optymalizacji. Pamiętajmy, że dobrze przeprowadzony audyt to jedna z najszybciej zwracających się inwestycji w obszarze efektywności energetycznej. To pierwszy i najważniejszy krok do znaczącej redukcji kosztów operacyjnych.
Zapraszamy do kontaktu z ekspertami Optima RES. Zapewnimy Państwu nie tylko zgodność z przepisami, ale przede wszystkim wskażemy drogę do mądrzejszego i tańszego gospodarowania energią w Państwa firmie.
