W obliczu globalnych wyzwań klimatycznych i rosnących cen energii, Polska stawia na ambitną transformację energetyczną. Kluczowym dokumentem wyznaczającym kierunki tych zmian jest zaktualizowany Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. (KPEiK). To nie tylko strategiczna mapa drogowa dla państwa, ale przede wszystkim zbiór konkretnych mechanizmów wsparcia, które mają na celu ułatwienie przedsiębiorstwom, wspólnotom mieszkaniowym, spółdzielniom oraz osobom fizycznym przejście na bardziej zrównoważone i oszczędne gospodarowanie energią. W niniejszym artykule przyjrzymy się szczegółowo, jakie formy dofinansowania i pomocy przewiduje KPEiK, aby wesprzeć inwestycje w efektywność energetyczną.
Fundamentem polityki wspierania efektywności energetycznej w Polsce jest system zobowiązujący do jej poprawy, znany szerzej jako system białych certyfikatów. Zgodnie z art. 9 dyrektywy 2023/1791, na przedsiębiorstwa sprzedające energię elektryczną, ciepło sieciowe oraz paliwa gazowe nałożony jest obowiązek uzyskania określonych oszczędności energii u odbiorców końcowych. Jak czytamy w Załączniku 4. do KPEiK, obowiązek ten może być realizowany na trzy sposoby:
- Realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej u odbiorcy końcowego, co musi być potwierdzone audytem efektywności energetycznej.
- Uzyskanie i przedstawienie do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (URE) świadectw efektywności energetycznej, czyli tzw. białych certyfikatów.
- Realizację programów bezzwrotnych dofinansowań w celu współfinansowania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej.
System ten, oparty na mechanizmach rynkowych, stwarza zachętę do realizacji inwestycji proefektywnościowych w całej gospodarce. Przewiduje się, że do 2030 roku przyniesie on skumulowane oszczędności końcowego zużycia energii na poziomie do 27 197 000 toe.
Oprócz systemu białych certyfikatów, KPEiK przewiduje szereg alternatywnych środków z dziedziny polityki, które mają na celu wsparcie inwestycji w efektywność energetyczną. Ich łączny wkład w oszczędność energii finalnej do 2030 roku szacuje się na 27 567 000 toe. Przyjrzyjmy się bliżej najważniejszym z nich.
Program TERMO, zarządzany przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), to kluczowy instrument wsparcia dla właścicieli i zarządców budynków wielorodzinnych, w tym spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot mieszkaniowych. Jego podstawowym celem jest pomoc finansowa w realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych i remontowych.
Dofinansowanie w ramach Programu TERMO przybiera formę premii i grantów, które przysługują w przypadku realizacji inwestycji mających na celu:
- zmniejszenia zużycia energii na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej,
- zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków,
- zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych i zasilających je źródłach ciepła,
- całkowitą lub częściową zamianę źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.
Co istotne, premia przysługuje inwestorom korzystającym z kredytu i stanowi jego spłatę. Fundamentem do ubiegania się o wsparcie jest przedstawienie audytu energetycznego, który określa zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne inwestycji.
Z myślą o właścicielach i współwłaścicielach domów jednorodzinnych, KPEiK promuje ulgę termomodernizacyjną. Jest to instrument fiskalny, który pozwala na odliczenie od dochodu (lub przychodu) wydatków poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Łączna kwota odliczeń nie może przekroczyć 53 tysięcy złotych na podatnika, niezależnie od liczby realizowanych projektów. Ulga obejmuje szeroki katalog materiałów budowlanych, urządzeń i usług, w tym m.in.:
- stolarkę okienną i drzwiową,
- materiały budowlane wchodzące w skład instalacji ogrzewczej i przygotowania ciepłej wody użytkowej,
- pompy ciepła, kolektory słoneczne oraz ogniwa fotowoltaiczne wraz z osprzętem,
- montaż wymienionych materiałów i urządzeń.
Jednym z flagowych programów wspierających osoby fizyczne w poprawie efektywności energetycznej jest program „Czyste Powietrze”. Jego głównym celem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery poprzez dofinansowanie wymiany starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła OZE oraz kompleksową termomodernizację budynków jednorodzinnych.
KPEiK kładzie nacisk na rozwój tego programu, w szczególności poprzez:
- cyfryzację procesu składania i weryfikacji wniosków,
- podnoszenie oczekiwanego finalnego stanu budynku, tak aby zapotrzebowanie na energię użytkową było jak najniższe,
- stopniowe zwiększanie udziału elektryfikacji systemów grzewczych oraz większe wykorzystanie magazynowania energii.
Program „Czyste Powietrze” jest jednym z kluczowych narzędzi w walce z ubóstwem energetycznym i niską emisją, a jego realizacja ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów KPEiK w sektorze budownictwa mieszkaniowego.
Transformacja energetyczna to również ogromne wyzwanie i szansa dla polskiego przemysłu. KPEiK przewiduje szereg instrumentów, które mają na celu wsparcie przedsiębiorstw w modernizacji i dekarbonizacji ich działalności.
Fundusz Modernizacyjny, zasilany ze środków pochodzących ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 w ramach systemu EU ETS, jest jednym z kluczowych źródeł finansowania transformacji energetycznej w Polsce. Jak czytamy w Załączniku 5. do KPEiK, Polska jest jednym z głównych beneficjentów tego funduszu, a szacowana całość środków dla naszego kraju może wynieść nawet 55 mld zł.
Środki z Funduszu Modernizacyjnego przeznaczane są na dofinansowanie inwestycji mających na celu modernizację krajowego systemu energetycznego oraz poprawę efektywności energetycznej, w tym:
- wspieranie inwestycji w wytwarzanie i wykorzystywanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych,
- wspieranie inwestycji w magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych,
- wspieranie inwestycji w efektywność energetyczną w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów.
KPO to kolejny potężny instrument finansowy, który w znacznym stopniu zasila transformację energetyczną w Polsce. Blisko 45% całkowitej alokacji KPO jest powiązane z osiągnięciem celów klimatycznych, co przekłada się na kwotę 26,9 mld EUR.
W ramach KPO przewidziano wsparcie dla przedsiębiorstw, w szczególności w zakresie:
- poprawy efektywności energetycznej procesów przemysłowo-produkcyjnych,
- obniżenia emisyjności przedsiębiorstw, w tym tych z sektora energetycznego,
- wzrostu udziału niskoemisyjnych źródeł wytwarzania energii w przedsiębiorstwach poprzez inwestycje w OZE.
Warto zaznaczyć, że KPO kładzie szczególny nacisk na wdrażanie technologii wspierających transformację środowiskową i gospodarkę o obiegu zamkniętym w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).
Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. to dokument, który wyznacza ambitne cele, ale jednocześnie oferuje realne wsparcie dla wszystkich uczestników transformacji energetycznej. Zarówno osoby fizyczne, jak i podmioty gospodarcze mają do dyspozycji szeroki wachlarz instrumentów finansowych i mechanizmów wsparcia, które mają na celu ułatwienie inwestycji w efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii.
Od systemowych rozwiązań, takich jak białe certyfikaty, przez dedykowane programy dla budownictwa, takie jak TERMO i Czyste Powietrze, aż po potężne fundusze unijne, takie jak Fundusz Modernizacyjny i KPO – Polska stawia na kompleksowe i wielowymiarowe wsparcie zielonej transformacji. To szansa nie tylko na poprawę stanu środowiska i klimatu, ale również na modernizację gospodarki, zwiększenie jej konkurencyjności i poprawę jakości życia wszystkich obywateli. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami poszczególnych programów i skorzystania z dostępnych form wsparcia, aby aktywnie włączyć się w budowanie zielonej i efektywnej energetycznie przyszłości Polski.
W Optima RES specjalizujemy się w sporządzaniu kompleksowych dokumentów energetycznych, które otworzą przed Tobą drzwi do szerokiego wachlarza wsparcia finansowego. Z nami, droga do modernizacji i dekarbonizacji staje się prostsza i bardziej efektywna.
