Poza standardowymi dotacjami i kredytami preferencyjnymi, w polskim systemie prawnym funkcjonuje wysoce skuteczne, choć często niedoceniane, narzędzie wspierania inwestycji – system świadectw efektywności energetycznej. Dla wielu przedsiębiorców to wciąż nieodkryty potencjał finansowy, który drzemie w planowanych modernizacjach. W rzeczywistości, białe certyfikaty to zbywalne prawa majątkowe, które pozwalają monetyzować każdą tonę zaoszczędzonej energii. To unikalny mechanizm, który przekształca obowiązkowe niekiedy modernizacje w aktywa generujące realny, giełdowy przychód.
Białe certyfikaty to zbywalne prawa majątkowe, które potwierdzają zaoszczędzenie określonej ilości energii w wyniku realizacji przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej. Ich funkcjonowanie reguluje Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 711).
System ten opiera się na prostym mechanizmie:
- Podmioty realizujące inwestycje (czyli Twoja firma) uzyskują certyfikaty jako premię za osiągnięte oszczędności.
- Przedsiębiorstwa energetyczne (tzw. podmioty zobowiązane) mają ustawowy obowiązek pozyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (URE) określonej liczby białych certyfikatów.
- Popyt spotyka się z podażą na Towarowej Giełdzie Energii (TGE), gdzie Twoja firma (lub upoważniony pośrednik) może sprzedać uzyskane prawa majątkowe, generując dodatkowy przychód.
System białych certyfikatów oferuje przedsiębiorcom wymierne korzyści, które wykraczają poza samą redukcję zużycia energii.
Korzyść nr 1: Bezpośredni zastrzyk gotówki – najważniejszą zaletą jest możliwość spieniężenia uzyskanych świadectw. Przychód ze sprzedaży certyfikatów stanowi realne wsparcie finansowe dla zrealizowanej inwestycji, co bezpośrednio:
- skraca okres zwrotu (SPBT) – inwestycja szybciej zaczyna na siebie zarabiać.
- poprawia wskaźnik rentowności (ROI) – projekt staje się bardziej opłacalny z finansowego punktu widzenia.
Korzyść nr 2: Dofinansowanie niezbędnych modernizacji – środki z białych certyfikatów mogą być traktowane jako forma dofinansowania planowanych przedsięwzięć proefektywnościowych. Dzięki nim łatwiej jest podjąć decyzję o modernizacji, która w dłuższej perspektywie jest nieunikniona.
Korzyść nr 3: Zwiększenie konkurencyjności rynkowej – niższe zużycie energii to niższe rachunki i w rezultacie niższe koszty stałe prowadzenia działalności. Obniżenie bazy kosztowej pozwala na oferowanie bardziej konkurencyjnych cen produktów i usług, co jest kluczowe w dzisiejszej gospodarce.
Korzyść nr 4: Budowanie wizerunku firmy odpowiedzialnej społecznie (ESG) – inwestycje w efektywność energetyczną to jasny sygnał dla rynku, klientów i partnerów biznesowych, że Twoja firma dba o środowisko naturalne i działa zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jest to coraz ważniejszy element strategii wizerunkowej i relacji inwestorskich.
Korzyść nr 5: Ciągłość naboru – w przeciwieństwie do dofinansowań realizowanych na zasadach konkursowych np. kredyt ekologiczny FENG od BGK, system białych certyfikatów jest realizowany naborem ciągłym, gwarantowanym Ustawą o efektywności energetycznej. Ma to szczególne znaczenie dla stabilności i długoterminowego planowania inwestycji, które nie muszą być uzależnione od trwania konkursu.
Korzyść nr 6: Możliwość łączenia z innymi dofinansowaniami – kolejną korzyścią jest możliwość łączenia różnych źródeł finansowania. Należy jednak pamiętać, że Ustawa wyklucza jednoczesne korzystanie z systemu białych certyfikatów oraz innej pomocy publicznej, takiej jak Premie i Granty z Ustawy o wspieraniu termomodernizacji. Mimo tego ograniczenia, warto przeanalizować potencjalną synergię pomiędzy świadectwami efektywności energetycznej a dofinansowaniami oferowanymi przez NFOŚiGW.
Zgodnie z Ustawą, białe certyfikaty można uzyskać dla szerokiego katalogu inwestycji. Kluczowym warunkiem jest wykazanie planowanej do uzyskania oszczędności energii finalnej na poziomie co najmniej 10 ton oleju ekwiwalentnego (toe) rocznie (w przeliczeniu na bardziej “przyziemną” jednostkę to 1 toe = 11,63 MWh).
Przykładowe przedsięwzięcia kwalifikujące się do wsparcia:
- modernizacja oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego na technologię LED,
- izolacja instalacji przemysłowych (rurociągi, zbiorniki, piece),
- wymiana lub modernizacja urządzeń i instalacji, np. silników elektrycznych, pomp, wentylatorów, systemów sprężonego powietrza,
- odzysk energii cieplnej w procesach przemysłowych (tzw. ciepło odpadowe),
- modernizacja lub wymiana kotłów i lokalnych sieci ciepłowniczych,
- stosowanie energooszczędnych technologii w procesach produkcyjnych.
Pełny katalog prac objętych systemem białych certyfikatów znajduje się w Obwieszczeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 30 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowego wykazu przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej. Warto jednak podkreślić, że wniosek o wydanie świadectw efektywności energetycznej składa się dla przedsięwzięć planowanych do realizacji. Nie można ubiegać się o certyfikaty dla inwestycji już zakończonych.
Fundamentem całego procesu jest profesjonalnie przygotowany audyt efektywności energetycznej. To nie jest zwykła formalność, lecz kluczowy dokument analityczny, który stanowi podstawę do złożenia wniosku do Prezesa URE. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Energii z dnia 5 października 2017 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1220), audyt musi zawierać m.in.:
- szczegółową analizę zużycia energii w obiekcie lub instalacji,
- wykaz możliwych do wdrożenia przedsięwzięć modernizacyjnych,
- ocenę opłacalności ekonomicznej każdego z wariantów,
- precyzyjne obliczenia możliwej do uzyskania oszczędności energii – to od nich zależy ilość przyznanych certyfikatów.
Rzetelnie wykonany audyt jest gwarancją powodzenia w procesie ubiegania się o wydanie białych certyfikatów i maksymalizacji zysków z ich sprzedaży.
System białych certyfikatów to sprawdzony i skuteczny mechanizm wspierający przedsiębiorstwa, które myślą perspektywicznie. To szansa na sfinansowanie modernizacji, która nie tylko obniży koszty, ale także wzmocni pozycję rynkową Twojej firmy.
Nie pozwól, aby potencjalne oszczędności i dodatkowe źródło przychodu pozostały niewykorzystane. Skontaktuj się z nami w Optima RES. Nasi eksperci przeprowadzą profesjonalny audyt efektywności energetycznej, ocenią potencjał Twojego przedsiębiorstwa i kompleksowo poprowadzą Cię przez cały proces pozyskiwania białych certyfikatów.
